|
Wielki Tydzień rozpoczyna się Niedzielą Palmową, czyli Niedzielą Męki Pańskiej, a kończy Niedzielą Zmartwychwstania. Obie te niedziele łączą wydarzenia zbawcze: bolesna śmierć i chwalebne zmartwychwstanie Chrystusa. W szczególny sposób ukazują to nam ostatnie trzy dni paschalne (Triduum paschalne). Zbawcze wydarzenia uobecniają się właśnie w liturgii tych dni. Oprócz ogromnej ilości tekstów biblijnych i liturgicznych Kościół posługuje się bogatym językiem znaków i symboli (palmy, mycie nóg, procesje, adoracja Krzyża, Grobu Pańskiego, ogień - światło, woda, itp.). Liturgia koncentruje się na końcowych wydarzeniach z życia Chrystusa, ukazuje Jego ostateczne zwycięstwo nad grzechem i śmiercią, w tym również nasze zwycięstwo.
Liturgia Wielkiego Poniedziałku, Wtorku, Środy ukazuje nam Chrystusa, który dobrowolnie składa się w ofierze, by wejść razem z nami do chwały Ojca. Nic nie może temu przeszkodzić (zdrada Judasza).
Szczególnie ważne są trzy ostatnie dni Wielkiego Tygodnia. Są one największym świętem kościelnym i stanowią szczyt całego roku liturgicznego. Rozpoczynają się Mszą Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek, punktem kulminacyjnym jest obchód Wigilii Paschalnej w Wielką Noc, a kończy się nieszporami Niedzieli Zmartwychwstania. Jest to jedna, jedyna Pascha (przejście przez śmierć do życia), w której już dziś w sposób sakramentalny uczestniczymy. Musimy więc dołożyć wszelkich starań, aby te święte dni przeżyć owocnie.
Niedziela Palmowa
Kościół tego dnia obchodzi pamiątkę triumfalnego wjazdu Jezusa do Jerozolimy. Dzieje się to, by dokonała się paschalna tajemnica. Chrystus - Mesjasz i Król, bierze w posiadanie święte miasto królewskie wskazując w ten sposób na swoje nowe Królestwo. Jezus doskonale wie, co go czeka odrzucenie, zdrada, skazanie na śmierć. Jednak w otoczeniu wiwatujących tłumów ogłasza nowe królestwo, które nie jest z tego świata, jest Królestwem Bożym. Należą do tego królestwa wszyscy, którzy pójdą za Nim aż do śmierci na krzyżu. Wszystko to symbolizuje procesja z palemkami, w której idziemy za Chrystusem Królem śpiewając "Hosanna Synowi Dawidowemu, błogosławiony, który idzie w imię Pańskie".
Podczas Mszy św. słyszymy ewangelię opisującą Mękę Pańską. Kapłanowi towarzyszą diakoni lub lektorzy, by lepiej wczuć się w atmosferę sprzed 2000 lat. Kapłan nie okadza oraz nie czyni znaków krzyża na Ewangeliarzu (księga z czytaniami), a my na sobie.
Wielki Czwartek
w IV wieku odbywały się w tym dniu dwie msze św. Jedna Msza Wieczerzy Pańskiej, druga na pojednanie pokutników i poświęcenie olejów świętych. Obecnie dwie liturgie są tylko w kościołach katedralnych.
Rano ks. biskup koncelebruje, z wszystkimi kapłanami diecezji, uroczystą Mszę św. z poświęceniem krzyżma (oliwa zmieszana z balsamem). Używamy ich do chrztu, bierzmowania, kapłaństwa jako oleju do namaszczenia chorych i innych poświęceń, np. kościoła, ołtarza. Kapłani koncelebrują dla ukazania jedności ze swoim biskupem, dla ukazania jedności kapłaństwa Chrystusowego, którego pamiątkę właśnie tego dnia obchodzimy. Kapłani odnawiają przyrzeczenia kapłańskie. Do udziału w tej mszy św. jest zaproszony każdy, a szczególnie służba liturgiczna. Kto przystąpił do komunii św. na Mszy Krzyża, może ją przyjąć ponownie na mszy wieczornej.
We wszystkich innych kościołach odprawiana jest Msza Wieczerzy Pańskiej. Stanowi ona początek Triduum paschalnego. Gromadzimy się jak uczniowie Chrystusa na Ostatniej Wieczerzy, uczestniczymy w tych samych wydarzeniach. Chrystus, zanim odejdzie do Ojca, zostawia nam samego siebie pod postaciami znaków sakramentalnych (Eucharystia i kapłaństwo). Zobowiązuje nas również dzisiaj do wzajemnej miłości - symbolizuje to gest obmycia nóg 12 mężczyznom. Po śpiewie Chwała na wysokości milkną wszelkie instrumenty i dzwonki w kościołach. Ma to nam uzmysłowić trwogę i zbliżającą się mękę naszego Pana.
Po Mszy św. Jezus pod postacią eucharystyczną przenoszony jest procesyjnie do tzw. ciemnicy, symbolizującej czas modlitwy i trwogi, którą przeżywał w Ogrójcu. Warto na jakiś czas zatrzymać się i potowarzyszyć Panu w tych ciężkich po ludzku chwilach, chwilach trwogi i obaw, chwili gorącej modlitwy: Ojcze oddal ode mnie ten kielich... nie moja, lecz Twoja wola niech się stanie.
Wielki Piątek
Wszyscy schodzimy się do świątyni w całkowitej ciszy na sprawowanie pamiątki męki i śmierci Pana naszego Jezusa Chrystusa. W tym dniu nie odprawia się na całym świecie ani jedna msza św. Jesteśmy przede wszystkim zaproszeni do biblijnego rozważania Męki Pańskiej oraz do adoracji Krzyża świętego. Warto zauważyć, że podkreśla to chwałę odkupienia przez krzyż, a nie poniżenie przez mękę. Pamiętajmy, że męka nie była dla Jezusa klęską i przegraną, nie była niespodzianką, bo nie raz ją zapowiadał swoim uczniom. Była ona zwycięstwem i została opromieniona blaskiem zmartwychwstania.
Nabożeństwo wielkopiątkowe rozpoczyna się liturgią słowa, w której centrum stanowi opis Męki Pańskiej wg św. Jana. Słuchamy również uroczystej modlitwy powszechnej, obejmującej wszystkich - wszak wszystkich obmyła Krew Chrystusa przelana na krzyżu. Szczytem nabożeństwa jest adoracja Krzyża i wspólna komunia św., którą konsekrowano dnia poprzedniego. Na zakończenie, wg zwyczaju, eucharystyczne Ciało Chrystusa zostaje uroczyście przeniesione do adoracji w tzw. Grobie Pańskim, od wieków w Polsce odzwierciedlającym nastroje narodowe. Warto i dziś pozostać razem z Panem na modlitwie.
Wielka Sobota
W tym dniu również nie odprawia się mszy św. ani nabożeństw. Odwiedzamy Grób Pański i przynosimy pokarmy do pobłogosławienia (błędnie nazywamy tę czynność święceniem). Jest to bardzo stary zwyczaj. Spożywanie posiłku jest też czynnością świętą, dlatego powinniśmy modlić się przed i po nim.
Wigilia Paschalna
Według żydowskiego liczenia czasu, dzień rozpoczynał się od zachodu słońca, dlatego to, co się dzieje w dzisiejszej liturgii, winno odbywać się już po zachodzie, gdy panuje mrok. Wtedy wszystkie gesty i symbole zyskują prawdziwą oprawę. Dzisiejsza liturgia składa się z kilku części: liturgii światła, liturgii słowa, liturgii chrztu, liturgii eucharystycznej.
Znaczenie światła jest w pełni widzialne właśnie w zestawieniu z ciemnością. Dlatego Wigilia Paschalna musi się zaczynać właśnie po zmroku. Składa się na nią poświęcenie ognia, zapalenie paschału - symbolizującego Chrystusa oraz świec przez nas przyniesionych. Kapłan śpiewa Światło Chrystusa, a my odpowiadamy Bogu niech będą dzięki. Śpiewamy wchodząc do ciemnej świątyni, światło rozprasza jej mroki, mroki śmierci. Symbolikę światła i świecy paschalnej tłumaczy nam "Exultet" uroczyście śpiewany zaraz po wejściu do kościoła rozświetlonego tylko naszymi świecami. Płomień jest również znakiem oczekiwania i gotowości, dlatego jest to noc czuwania na cześć Pana (Wj 12,42).
Następuje rozbudowana liturgia słowa (9 czytań) rozważająca historię zbawienia od stworzenia świata po zmartwychwstanie. Niestety w większości parafii i kościołów sprawuje się okrojoną liturgię słowa, co znacznie zubaża wymiar oczekiwania - oczekiwania na zmartwychwstanie. Podczas czytań następuje uroczyste odśpiewanie Chwała na wysokości. Zapalają się wówczas wszystkie światła w świątyni, dzwonią wszystkie dzwonki, sygnaturki i gongi, towarzyszą temu organy i inne instrumenty - symbolizuje to radość ze zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa.
Woda jest potrzebna do życia, jest symbolem życia nadprzyrodzonego, znakiem rozpoczynającym życie Boże w człowieku w sakramencie chrztu. Dlatego chrzest i odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych zajmuje tak ważne miejsce w liturgii tej nocy paschalnej. Kapłan zada nam pytania czy wyrzekamy się grzechu, odpowiadajmy za siebie - WYRZEKAM SIĘ oraz dotyczące naszej wiary, odpowiadajmy za siebie, czyli - WIERZĘ, odpowiadajmy w pierwszej osobie liczby pojedynczej -WYRZEKAM SIĘ, WIERZĘ.
Powyżej opisane części tej liturgii są wprowadzeniem do spotkania ze Zmartwychwstałym na uczcie eucharystycznej - szczycie całego Triduum paschalnego. Końcowym akcentem Wigilii jest uroczysta procesja symbolizująca radość ze zmartwychwstania.
Wigilia paschalna należy już do Niedzieli Zmartwychwstania i jest jej najbardziej uroczystą Mszą św. Rezurekcja jest tylko powtórzeniem, wyjątkiem z Mszy Wigilii paschalnej, sprawowaną dla tych, którzy nie wytrzymaliby całonocnego czuwania. Pierwotnie nie było porannych liturgii, tylko ta jedna, jedyna liturgia Wigilii Paschalnej trwająca od zmroku do świtu kończąca się wspólnotową agapą.
Oktawa Zmartwychwstania
W Kościele wielkie święta są obchodzone przez osiem dni (oktawa). Przez cały tydzień po Niedzieli Zmartwychwstania kapłan podczas odmawiania modlitwy eucharystycznej używa zwrotu: tego dnia, dziś. Podkreśla to, że obchodzimy to święto jako jeden dzień przez osiem dni. Przez osiem dni cieszymy się i radujemy zwycięstwem nad śmiercią, zwycięstwem Chrystusa nad mocami szatana.
|