Licznik odwiedzin
Święcone dzisiaj
Felieton z cyklu - "Wokół tradycji"
- MP nr 2 (87) z 5 IV 2009r. /str. 7
Dziś, kiedy ksiądz nie odwiedza dworów, święcone nie jest tak obfite, jak bywało ongiś w polskiej tradycji.
Wybrane pokarmy umieszczamy zwykle w niewielkich wiklinowych koszyczkach i przykryte śnieżnobiałymi serwetkami zanosimy do kościoła. Ale chociaż ogranicza nas wielkość koszyka, musi on zawierać wszystkie te potrawy, których symbolika nawiązuje do wymowy świąt Wielkiej Nocy. Należy pamiętać także, że uczta wielkanocna, podczas której dzielimy się poświęconymi potrawami, jest zapowiedzią uczty w królestwie zmartwychwstałego Jezusa. Święcenie pokarmów jest też afirmacją życia i podkreślaniem wartości ciała. Poprzez jedzenie chleba i ryby Chrystus po zmartwychwstaniu przekonywał swoich uczniów, że jest żywym człowiekiem, nie zjawą. Święcenie pokarmów jest zatem formą podkreślenia autentyczności zmartwychwstałego życia i błogosławienia bytu doczesnego.
Początkowo, kiedy tradycja święconego zaczęła się rozwijać (w Polsce około XIV wieku), święcono jedynie baranka zrobionego z chleba lub ciasta.
Przypomina on o nocy paschalnej, podczas której każda rodzina spożywała o tej samej godzinie paschalnego baranka, tworząc z rozproszonego ludu jedność narodową i religijną.
Baranek ofiarny wprowadził ludzkość w nowe przymierze, symbolizuje Zmartwychwstałego Chrystusa.
Dlatego ten, którego wkładamy do wielkanocnego koszyka, powinien być przyozdobiony czerwoną chorągiewką z białym krzyżem.
W koszyczku ze święconym nie może zabraknąć jajek, które są symbolem nowego życia, zmartwychwstania i nieśmiertelności. Do koszyczka należy włożyć i te z niezabarwioną skorupką i te barwione - ozdobione ornamentami geometrycznymi lub roślinnymi, z napisem "Wesołego Alleluja", kraszone, skrobane, oblepiane.
Do koszyczka wkładamy także pieczywo - najlepiej własnego wypieku, często różnego rodzaju i kształtu, np. okrągłe lub podłużne bułki, plecionki, rogaliki. Pieczywo przypomina nam o "chlebie żywym, który zstąpił z nieba" i o nakarmieniu głodnego ludu, słuchającego słów Jezusa na pustkowiu. Poza pieczywem do święconego należy włożyć także kawałki słodkich wypieków wielkanocnych - bab, mazurków, serników. Ciasta bowiem są symbolem umiejętności i doskonałości.
W święconym nie może zabraknąć chrzanu, pieprzu ani soli. Pieprz symbolizuje gorzkie zioła, które żydzi dodawali do pikantnego sosu, w którym maczali kawałki paschalnego baranka na pamiątkę ciężkiej niewolniczej pracy w Egipcie. Chrzan symbolizuje gorycz Męki Jezusa, która w dzień zmartwychwstania zmieniła się w radość. Sól ma chronić nas od zepsucia, ale także, jak dawniej wierzono, od wszelkiego zła.
Wśród wielkanocnych symbolicznych potraw powinno się znaleźć także mięso lub wędlina (najlepiej wieprzowa). Obecnie potrawy mięsne są symbolem upragnionego dostatku i zamożności, ongiś uważano, że zapewniają zdrowie i płodność.
Dawniej wkładano do święconego także ser, ponieważ był on znakiem zawartej przyjaźni między człowiekiem a siłami przyrody, a przede wszystkim stanowił gwarancję rozwoju stada zwierząt domowych. Dziś jednak ser w koszyczku ze święconym to rzadkość.
Współcześnie, w koszykach pojawiają się też żółte kurczątka, oznaczające nowo narodzone życie, oraz zajączki będące symbolem wiosny, odradzającej się przyrody, witalności.
Podobno zając śpi z otwartymi oczyma, toteż jako pierwszy ze zwierząt, mógł zobaczyć Zmartwychwstałego Pana, zatem słusznie przyznajemy mu miejsce w święconym.
Po włożeniu do koszyczka potraw, należy udekorować go bukszpanem, barwinkiem, które ponieważ nie gubią liści na zimę są znakami wiecznego życia, oraz roślinami, które wczesną wiosną powracają do życia - gałązkami wierzbowymi z baziami, forsycją, pierwszymi wiosennymi kwiatami.
--------------------------
Marta Lewin