Licznik odwiedzin
Drogi do odpustu
O istocie święta parafialnego
- MP nr 5 (97) z 12 IX 2010 /str.4-8
Do czasów rozpoczęcia studiów teologicznych odpust w kościele kojarzył mi się z następującymi faktami: po pierwsze, że trzeba było być u mojej babci we wsi Dziektarzewo w lipcu, bo wtedy tam przypadał odpust i trzeba było pójść do kościoła (oryginalnego krzyżackiego, obok którego są jeszcze dęby, które niejaki Jogajła zwany u nas Jagiełłą zasadził, zmierzając pod Grunwald). Po drugie z preclami, które można było kupić dopiero po odpuście. Po trzecie z corocznym zakupem pistoletów i karabinów, które znajdowały się na każdym szanującym się straganie. Ot, odpust okiem dziecka, czyli nie lada okazja, by za niewielkie pieniądze najeść się do syta precli i zaopatrzyć w zabawki na najbliższy rok. Kiedy później, u mnie na Okęciu, zauważyłem wracając ze szkoły, że w parafii św. Franciszka jest odpust, byłem zdziwiony, bo o odpuście informował jedynie baner. Nie było tłumu ludzi przed kościołem ani co najważniejsze straganów. Co to za odpust bez straganów? - pomyślałem. No właśnie, święto, stragany, precle i zabawki, które już następnego dnia były nudne - moje pierwsze skojarzenia z odpustem.
Studia teologiczne to zmieniły.
Ok. - nawet nie tyle studia, co jeden z moich kursowych kolegów, ks. Marcin Szczerbiński, obecnie wikariusz w parafii w Łomiankach, który gdzieś przeczytał o odpustach związanych z uroczystością Wszystkich Świętych. Marcin postanowił wydrukować foldery ukazujące, czemu służą odpusty i w ramach zbierania przez kleryków wypominków w listopadzie na różnych cmentarzach naszej diecezji, postanowił, razem z ówczesnym wicerektorem seminarium ks. Januszem Strojnym (tym starszym, który był u nas w tym roku na Bożym Ciele), że ludziom proszącym o modlitwę za zmarłych będą wręczane te foldery (kto wie może i na naszym cmentarzu były rozdawane?). W ten sposób jako kolega ks. Marcina zostałem zaangażowany w naukę kościoła o odpustach w sposób teoretyczny i praktyczny (Kiedyś wracając z wypominków autobusem razem z ks. Łukaszem Przybylskim, z którym pochodzimy z jednego bloku, rozdaliśmy te foldery całemu autobusowi ludzi, zdziwionych, że księża im coś rozdają. Zamiast dziwnych komentarzy cały autobus czytał, co to są odpusty i jak je można uzyskać dla zmarłych). I tak przez mojego serdecznego kolegę ks. Marcina, który zawsze miał do mnie anielską cierpliwość, oraz dzięki zajęciom z ks. Strojnym, którego przemaglowałem na wszystkie możliwe strony z zakresu wiedzy o odpustach, w końcu zrozumiałem, że odpusty to nie folklor czy jakiś zabobon, ale ważny środek na drodze osiągania świętości tu na ziemi.
Jak zrozumieć, skąd się bierze pewna konieczność odpustów? Otóż sprawa jest stosunkowo prosta, chociaż teologiczna nomenklatura stosowana do jej opisu może nam nastręczać pewne problemy. Postaram się to przedstawić jak najprostszym językiem, broń Panie Boże językiem naukowym. I tak, popełnienie grzechu przez człowieka pociąga za sobą dwa skutki: zaciągamy wtedy winę za popełnienie grzechu (co wszyscy mam nadzieję wiemy) i to nazywa się fachowo w teologii karą wieczną za grzech oraz powstaje w nas pewna tendencja do grzeszenia (z czego jestem przekonany niewielu z nas zdaje sobie sprawę), którą teologiczny język określa jako karę doczesną. Sama spowiedź gładzi winę za grzech popełniony (kara wieczna), ale tendencja do popełniania danego grzechu w nas pozostaje (i to jest owa kara doczesna).
Posiadanie takiego garbu w naszym duchowym organizmie grozi tym, że dany grzech będzie się wciąż przewijał w naszym życiu, ponieważ wypracowaliśmy w sobie wadę - czyli łatwość w czynieniu danego grzechu.
I tu ratunkiem do pozbycia się wady, która w nas pozostała po grzechu, jest odpust, który bądź całkowicie bądź częściowo pomaga nam zwalczyć tę wadę. Zatem pora, by korzystanie z odpustów przestało nam się kojarzyć tylko z uroczystościami w kościele, wizytami dostojników kościelnych lub piernikami i balonami, ale czas, by stało się częścią naszego katolickiego stylu życia. By nam to ułatwić, niżej przedstawiam listę możliwości uzyskania takich odpustów. Miłego z niej korzystania. Niżej podaję odpowiednie numery Katechizmu Kościoła Katolickiego (KKK) odnoszące się do nauki o odpustach. Zatem czytajmy i co najważniejsze - praktykujmy!!!
KKK 1471 - Odpust jest to darowanie przed Bogiem kary doczesnej za grzechy, zgładzone już co do winy. Dostępuje go chrześcijanin odpowiednio usposobiony i pod pewnymi, określonymi warunkami, za pośrednictwem Kościoła, który jako szafarz owoców odkupienia rozdaje i prawomocnie przydziela zadośćuczynienie ze skarbca zasług Chrystusa i świętych.
Odpust jest cząstkowy albo zupełny zależnie od tego, czy od kary doczesnej należnej za grzechy uwalnia w części, czy w całości (Paweł VI, konst. apost. "Indulgentiarum doctrina", normy 1 - 3). Każdy wierny może uzyskać odpusty tylko dla siebie, a nie dla innej żyjącej osoby lub ofiarować je za zmarłych.
Kary za grzech KKK 1472 - Aby zrozumieć tę naukę i praktykę Kościoła, trzeba zobaczyć, że grzech ma podwójny skutek. Grzech ciężki pozbawia nas komunii z Bogiem, a przez to zamyka nam dostęp do życia wiecznego, którego pozbawienie nazywa się "karą wieczną" za grzech. Każdy grzech, nawet powszedni, powoduje ponadto nieuporządkowane przywiązanie do stworzeń, które wymaga oczyszczenia, albo na ziemi, albo po śmierci, w stanie nazywanym czyśćcem. Takie oczyszczenie uwalnia od tego, co nazywamy "karą doczesną" za grzech. Obydwie kary nie mogą być traktowane jako rodzaj zemsty, którą Bóg stosuje od zewnątrz, ponieważ wypływają one jakby z samej natury grzechu. Nawrócenie, które pochodzi z żarliwej miłości, może doprowadzić do całkowitego oczyszczenia grzesznika, tak że nie pozostaje już żadna kara do odpokutowania (Por. Sobór Trydencki: DS 1712-1713; 1820).
KKK 1473 - Przebaczenie grzechu i przywrócenie komunii z Bogiem pociągają za sobą odpuszczenie wiecznej kary za grzech. Pozostają jednak kary doczesne. Chrześcijanin powinien starać się, znosząc cierpliwie cierpienia i różnego rodzaju próby, a w końcu godząc się spokojnie na śmierć, przyjmować jako łaskę doczesne kary za grzech. Powinien starać się przez dzieła miłosierdzia i miłości, a także przez modlitwę i różne praktyki pokutne, uwolnić się całkowicie od "starego człowieka" i "przyoblec człowieka nowego" (Por. Ef 4, 24).
Odpust jest cząstkowy lub zupełny, w zależności od tego, czy uwalnia od kary doczesnej w części lub całości. Paweł VI zniósł odpusty określane konkretnym czasem (np. ilością dni lub lat), ponieważ w wieczności nie ma czasu. Wierny może uzyskiwać odpust cząstkowy lub zupełny tylko za siebie lub ofi arować go za zmarłego, ale za nikogo z żyjących, ponieważ każdy człowiek sam jest w stanie dokonać przemiany swojego życia i wypełnić wymagane do otrzymania odpustu warunki. Odpust zupełny można uzyskać tylko jeden raz w ciągu dnia, poza pozostającymi w obliczu śmierci, natomiast odpusty cząstkowe można uzyskiwać w ciągu jednego dnia wielokrotnie.
- Do uzyskania odpustu zupełnego wymagane są 4 warunki:
- 1) spowiedź sakramentalna lub bycie w stanie łaski uświęcającej po spowiedzi;
- 2) wzbudzenie aktem woli chęci bycia wolnym od przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, nawet najdrobniejszego;
- 3) komunia św.;
- 4) modlitwa w intencji Papieża.
Chodzi tu o intencję, jaką Ojciec Św. wyznacza na każdy miesiąc, a nie w intencji osoby Papieża. Wystarczy odmówić "Ojcze nasz" i "Zdrowaś Maryjo". Intencje papieskie na każdy miesiąc zamieszczamy w MP przy Kalendarium Parafialnym.
Oto wykaz odpustów zupełnych i cząstkowych, podanych przez Penitencjarię Apostolską 29 czerwca 1969 roku:
- 1. Odmówienie modlitwy: Czynności nasze... (Mszał Rzymski: kolekta z czwartku po Popielcu) - odpust cząstkowy.
- 2. Odmówienie aktów cnót teologalnych (wiary, nadziei i miłości) i żalu za grzechy - odpust cząstkowy.
- 3. Nawiedzenie Najświętszego Sakramentu - odpust cząstkowy; adoracja Najświętszego Sakramentu: przynajmniej pół godziny - odpust zupełny.
- 4. Odmówienie hymnu: "Zbliżam się w pokorze" (Adoro Te, devote) - odpust cząstkowy.
- 5. Odmówienie przed zebraniami modlitwy: "Stajemy wobec Ciebie, Panie" - odpust cząstkowy.
- 6. Odmówienie modlitwy: Do Ciebie, Święty Józefi e - odpust cząstkowy.
- 7. Odmówienie modlitwy: "Dzięki Ci składamy, Wszechmogący Boże, za wszystkie dobrodziejstwa Twoje.
Który żyjesz i królujesz na wieki wieków. Amen". - odpust cząstkowy. - 8. Odmówienie modlitwy: "Aniele Boży" - odpust cząstkowy.
- 9. Odmówienie modlitwy: "Anioł Pański", a w okresie wielkanocnym: "Królowo nieba" - odpust cząstkowy.
- 10. Odmówienie hymnu: "Duszo Chrystusowa" - odpust cząstkowy.
- 11. Nawiedzenie jednej z czterech patriarchalnych bazylik rzymskich (św. Piotra, św. Pawła za Murami,
Matki Boskiej Większej, św. Jana na Lateranie) i odmówienie tam Ojcze nasz i Wierzę:- - w święto tytułu;
- - w jakiekolwiek święto nakazane;
- - raz w roku w innym dniu wybranym przez wiernego - odpust zupełny.
- 12. Błogosławieństwo Papieskie "Urbi et Orbi" choćby tylko przez radio lub telewizję - odpust zupełny.
- 13. Nawiedzenie cmentarza w dniach 1-8 listopada i modlitwa za zmarłych - odpust zupełny; w pozostałe dni roku - odpust cząstkowy.
- 14. Nawiedzenie cmentarza starochrześcijańskiego, czyli katakumb - odpust cząstkowy.
- 15. Odmówienie Składu Apostolskiego (pacierzowe wyznanie wiary) lub Symbolu Nicejsko-Konstantynopolitańskiego (mszalne wyznanie wiary) - odpust cząstkowy.
- 16. Akt komunii duchowej, wzbudzony przy pomocy jakiejkolwiek pobożnej formuły - odpust cząstkowy.
- 17. Pobożne uczestnictwo w adoracji krzyża podczas liturgii w Wielki Piątek - odpust zupełny.
- 18. Odmówienie jutrzni lub nieszporów żałobnych - odpust cząstkowy.
- 19. Udział w nauczaniu lub uczeniu się nauki chrześcijańskiej - odpust cząstkowy.
- 20. Odmówienie psalmu 130(129): "Z głębokości wołam do Ciebie Panie" - odpust cząstkowy.
- 21. Odmówienie modlitwy: "Panie, Boże wszechmogący..." (Liturgia Godzin: poniedziałek, II tydzień, jutrznia) - odpust cząstkowy.
- 22. Odmówienie modlitwy: "Oto ja, o dobry i najsłodszy Jezu" - po komunii św. przed obrazem Jezusa Chrystusa w każdy piątek Wielkiego Postu i w Wielki Piątek - odpust zupełny; w pozostałe dni roku - odpust cząstkowy.
- 23. Uczestnictwo w uroczystym obrzędzie eucharystycznym na zakończenie kongresu eucharystycznego - odpust zupełny.
- 24. Odmówienie modlitwy: "Wysłuchaj nas, Panie Święty, Ojcze wszechmogący, wieczny Panie, i racz zesłać z nieba świętego Anioła Swego, aby strzegł, osłaniał, nawiedzał i bronił wszystkich mieszkańców tego domu. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen". - odpust cząstkowy.
- 25. Uczestnictwo w rekolekcjach trwających przynajmniej trzy dni - odpust zupełny.
- 26. Odmówienie aktu: "O Jezu Najsłodszy (akt wynagrodzenia) - odpust cząstkowy, natomiast w uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa" - za odmówienie publiczne - odpust zupełny.
- 27. Odmówienie aktu: "O Jezu Najsłodszy, Odkupicielu" (akt poświęcenia rodzaju ludzkiego Chrystusowi Królowi) - odpust cząstkowy, natomiast w uroczystość Jezusa Chrystusa, Króla Wszechświata za odmówienie publiczne - odpust zupełny.
- 28. W godzinę śmierci, o ile nie ma kapłana, który udzieliłby sakramentów i błogosławieństwa papieskiego, można odmówić jakąkolwiek modlitwę, o ile chrześcijanin za życia miał zwyczaj odmawiania jakichkolwiek modlitw. Do tego odpustu należy posłużyć się krucyfiksem lub krzyżem - odpust zupełny:
- 29. Odmówienie litanii: do Najświętszego Imienia Jezus, do Najświętszego Serca Pana Jezusa, do Najdroższej Krwi Chrystusa Pana, Loretańskiej do Najświętszej Maryi Panny, do świętego Józefa, do Wszystkich Świętych - odpust cząstkowy.
- 30. Odmówienie kantyku: "Magnificat" - odpust cząstkowy.
- 31. Odmówienie modlitwy: "Maryjo, Matko łaski, Matko miłosierdzia. Broń mnie od wroga i przyjmij w godzinę śmierci" - odpust cząstkowy.
- 32. Odmówienie modlitwy: "Pomnij, o Najświętsza Panno Maryjo" (modlitwa św. Bernarda) - odpust cząstkowy.
- 33. Odmówienie psalmu 51(50): "Zmiłuj się..." - odpust cząstkowy.
- 34. Uczestnictwo w publicznie odprawianej nowennie przed Bożym Narodzeniem, Zesłaniem Ducha Świętego i Niepokalanym Poczęciem - odpust cząstkowy.
- 35. Posługiwanie się przedmiotami pobożności (krucyfiksem, krzyżem, różańcem, szkaplerzem, medalikiem), jeśli są pobłogosławione przez papieża, ewentualnie przez biskupa - odpust zupełny, jeśli w uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła, odmówimy wyznanie wiary (jakąkolwiek formułę); natomiast posługując się tymi przedmiotami pobłogosławionymi przez kapłana lub diakona - odpust cząstkowy.
- 36. Odmawianie małych oficjów: O męce Pańskiej, o Najświętszym Sercu Pana Jezusa, o Matce Bożej, o Niepokalanym Poczęciu, o św. Józefie - odpust cząstkowy.
- 37. Odmówienie zatwierdzonej przez władzę kościelną modlitwy o powołania kapłańskie i zakonne - odpust cząstkowy.
- 38. Odprawienie modlitwy myślnej (rozmyślania) - odpust cząstkowy.
- 39. Odmówienie modlitwy za papieża: Wezwanie: "Módlmy się za papieża naszego... Odpowiedź: Niech go Pan strzeże, zachowa przy życiu, darzy szczęściem na ziemi i broni przed nieprzyjaciółmi" - odpust cząstkowy.
- 40. Odmówienie modlitwy: "O święta uczto..." - odpust cząstkowy.
- 41. Słuchanie przepowiadanego Słowa Bożego (kazania) - odpust cząstkowy; wysłuchanie kilku nauk w czasie misji oraz uczestnictwo w uroczystym zakończeniu - odpust zupełny.
- 42. Pierwsza komunia św. - odpust zupełny zyskują ci, którzy po raz pierwszy przystępują do komunii św. lub pobożnie uczestniczą w tej uroczystości.
- 43. Sprawowanie i uczestnictwo we mszy św. prymicyjnej - odpust zupełny.
- 44. Odmówienie: Modlitwy o jedność Kościoła - odpust cząstkowy.
- 45. Uczestnictwo w miesięcznym dniu skupienia - odpust cząstkowy.
- 46. Odmówienie modlitwy: "Wieczny odpoczynek" - odpust cząstkowy.
- 47. Odmówienie modlitwy: "Racz, Panie nagrodzić życiem wiecznym wszystkich, którzy nam dobrze czynią dla imienia Twego" - odpust cząstkowy.
- 48. Odmówienie różańca w kościele, kaplicy publicznej, w rodzinie, we wspólnocie zakonnej, w pobożnym stowarzyszeniu (wystarczy odmówić tylko jedną część różańca) - odpust zupełny; natomiast odmówienie poza tymi miejscami lub wspólnotami - odpust cząstkowy:
- 49. Sprawowanie i uczestnictwo we mszy św. jubileuszowej z okazji 25-, 50-, 60-lecia kapłaństwa - odpust zupełny.
- 50. Czytanie Pisma Świętego przez pół godziny - odpust zupełny; natomiast w krótszym czasie - odpust cząstkowy.
- 51. Odmówienie: "Witaj Królowo, Matko Miłosierdzia..." - odpust cząstkowy.
- 52. Odmówienie: "Święta Maryjo, przybądź z pomocą biednym" - odpust cząstkowy. 53. Odmówienie modlitwy: "Święci Apostołowie Piotrze i Pawle..." - odpust cząstkowy.
- 54. W dniu liturgicznego obchodu świętego odmówienie modlitwy mszalnej (kolekty) lub innej zatwierdzonej ku czci danego świętego - odpust cząstkowy.
- 55. Pobożne przeżegnanie się i wypowiedzenie słów: "W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Amen." - odpust cząstkowy.
- 56. Nawiedzenie kościołów stacyjnych w Rzymie - odpust cząstkowy; natomiast uczestniczenie w tych kościołach w świętych czynnościach - odpust zupełny.
- 57. Odmówienie modlitwy: "Pod Twoją obronę" - odpust cząstkowy. 58. Nawiedzenie kościoła (jednorazowo), w którym trwa synod diecezjalny i odmówienie tam "Ojcze nasz" i "Wierzę" - odpust zupełny.
- 59. Odmówienie: "Przed tak wielkim Sakramentem..." podczas liturgii Wieczerzy Pańskiej po mszy św. (w Wielki Czwartek) i w uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (Boże Ciało) - odpust zupełny; w innym czasie - odpust cząstkowy.
- 60. Publiczne odmówienie hymnu: "Ciebie Boga..." (Te Deum) w ostatnim dniu roku - odpust zupełny; w innym czasie (nawet prywatnie odmawiając) - odpust cząstkowy.
- 61. Publiczne odmówienie hymnu: "Przyjdź Duchu Święty (Veni Creator)" w Nowy Rok i w uroczystość zesłania Ducha Świętego - odpust zupełny; w pozostałe dni (nawet prywatnie odmawiając) odpust cząstkowy.
- 62. Odmówienie modlitwy: "Przyjdź Duchu Święty, napełnij serca wiernych Twoich i ogień miłości w nich zapal" - odpust cząstkowy.
- 63. Odprawienie Drogi Krzyżowej - warunki: - odprawienie przed stacjami Drogi Krzyżowej;
- - musi być 14 krzyżyków;
- - rozważanie Męki i Śmierci Chrystusa (nie jest konieczne rozmyślanie o poszczególnych tajemnicach każdej stacji);
- - wymaga się przechodzenia od jednej stacji do drugiej (przy publicznym odprawianiu wystarczy, aby prowadzący przechodził, jeśli wszyscy wierni nie mogą tego czynić); "przeszkodzeni" mogą przez pół godziny pobożnie czytać i rozważać o Męce i Śmierci Chrystusa - odpust zupełny.
- 64. Odmówienie modlitwy: Nawiedź ten dom (Liturgia Godzin: kompleta po nieszporach uroczystości) - odpust cząstkowy.
- 65. Nawiedzenie kościoła parafialnego: w święto tytułu lub 2 sierpnia, kiedy to przypada odpust "Porcjunkuli"; należy wtedy odmówić Ojcze nasz i Wierzę - odpust zupełny.
- 66. Nawiedzenie kościoła i ołtarza w dniu poświęcenia (dawnej konsekracji) i odmówienie tam "Ojcze nasz" i "Wierzę" - odpust zupełny.
- 67. Nawiedzenie kościoła lub kaplicy we Wspomnienie Wszystkich Wiernych Zmarłych (2 listopada) i odmówienie tam "Ojcze nasz" i "Wierzę" - odpust zupełny.
- 68. Nawiedzenie kościoła lub kaplicy zakonników w święto ich założyciela i odmówienie tam "Ojcze nasz" i "Wierzę" - odpust zupełny.
- 69. Nawiedzenie kościoła lub kaplicy w czasie trwania wizytacji pasterskiej - odpust cząstkowy; natomiast uczestniczenie tam w świętych czynnościach, którym przewodniczy wizytator - odpust zupełny.
- 70. Odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych podczas liturgii Wigilii Paschalnej lub w rocznicę swego chrztu - odpust zupełny; natomiast odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych przy pomocy jakiejkolwiek formuły w innym czasie - odpust cząstkowy.
Odpusty zatwierdzone dla Polski
- 1. Uczestnictwo w nabożeństwie Gorzkich żalów jeden raz w okresie Wielkiego Postu w jakimkolwiek kościele na terenie Polski - odpust zupełny.
- 2. Nawiedzenie bazyliki mniejszej w następujące dni:
- - w uroczystość Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca).
- - w święto tytułu;
- - w święto "Porcjunkuli" (2 sierpnia);
- - jeden raz w ciągu roku, w dniu określonym według uznania - odpust zupełny.
--------------------------
Ks. Paweł Rogalski